GASTOPINIE door Pieter-Jan van Hoof | Oud-inspecteur Joop Smits juicht het plan van minister Van Bijsterveldt toe om met de invoering van ‘Michelinsterren’ de kwaliteit van het onderwijs te verbeteren. Basisschooldirecteur Pieter-Jan van Hoof uit Sint-Michielsgestel heeft grote bedenkingen.
Het kabinet wil een ‘Michelinster’ invoeren voor basisscholen die excellent presteren. Maar als alleen hoge scores tellen, dan doe je zowel scholen, als kinderen tekort. Joop Smits, voormalig onderwijsinspecteur, juicht in een artikel de Michelinster toe die het kabinet wil ‘invoeren’ voor basisscholen. ‘Eigen’ onderzoek ondersteunt zijn betoog.
Tachtig procent van de schoolleiders ziet een dergelijke soort kwalificatie met sterren niet zitten. Je zou kunnen bedenken dat het plan dan niet goed is en de mensen in het vak serieuze belemmeringen zien. Maar nee hoor, de schoolleiders hebben het mis, blijkbaar geen verstand van zaken en er zijn onnodige weerstanden.
De minister wil sterren toekennen aan excellente scholen, ze ook weer afnemen als het wat minder gaat. Maar waar staan die sterren voor? Smits stelt eerst een aantal voorwaarden aan ‘leeropbrengsten’. Er wordt gesproken over een hoog eindniveau bij de CITO-eindresultaten. Dan raak je het punt waar veel discussie over is in het onderwijs. Een hoog gemiddelde zegt niet zo veel want je moet kijken naar de kinderen die je binnen hebt en wat hun mogelijkheden zijn. Scoort een kind op de eindtoets naar zijn of haar mogelijkheden en stroomt het door naar het onderwijs dat daar bij past.
Mix aan kinderen
De mix aan kinderen is zo verschillend en wordt alleen maar groter bij invoering van passend onderwijs. Een school die een brede zorg biedt en kinderen van veel verschillende niveaus een plek biedt, zal gemiddeld lager gaan scoren. Indien een school op eindresultaten beoordeeld moet worden, is het verstandiger om te kijken hoe het de kinderen vergaat in het voortgezet onderwijs. Als blijkt dat die loopbaan verloopt volgens advies en het niveau wat de school inschat, ja dan heb je waardevolle gegevens in handen. Als alleen hoge scores tellen dan worden scholen en kinderen tekort gedaan.
Er wordt ook geschreven dat kinderen met een grote oorsprong een basisschool binnenkomen en met een achterstand van een half jaar. Hoe die grote voorsprong gemeten wordt, is mij volledig onbekend. Het basisonderwijs heeft (gelukkig) geen begintoets. Kinderen van 4 jaar zijn moeilijk in kaart te brengen, omdat hun ontwikkeling nog sprongsgewijs verloopt. Hoe Smits aan deze gegevens komt, vraag ik mij af.
Leerwinst
Andere punten zijn de leerwinst die behaald wordt en het minimumniveau. Tien procent verlaat de school met onvoldoende vaardigheden in taal, lezen en rekenen. Die conclusie is al jaren geleden getrokken en in de laatste tien jaar zijn wat deze vakken betreft enorme sprongen gemaakt in het onderwijs . Het dyslexieprotocol, het leerlingvolgsysteem, de vernieuwde methodieken dragen ertoe bij dat kinderen goed in kaart worden gebracht en adequaat worden begeleid. Het ‘opbrengstgericht’ leren heeft al lang een plek binnen het basisonderwijs.
“Kwaliteit van een school kun je niet vanachter het bureau beoordelen”
Let wel, ik vind dat kinderen gerelateerd aan hun capaciteiten, goed moeten presteren. Onderwijs heeft de taak alle talenten van kinderen te benutten. Voor de sterren worden ook kwalificaties genoemd als werkhouding, sociaal gedrag en zelfvertrouwen. Op dit moment denk je: hier worden goede punten genoemd. Een kind heeft veel meer vaardigheden nodig om naar eigen kunnen en zo goed mogelijk te presteren. Een alinea verder worden de scholen weer volledig onderuit gehaald, de pedagogische taak strekt niet verder dan hulp aan leerlingen met gedragsproblemen en aan actief burgerschap doen de meeste scholen niet.
Meetinstrumenten
Gelukkig, er zijn hier ook meetinstrumenten voor ontwikkeld want je zou eens op de expertise van leerkrachten af gaan die de kinderen acht jaar lang zien. Leerkrachten die ook alle variabelen zien waar kinderen mee te maken krijgen. Bij veel kinderen zijn de mogelijkheden wel aanwezig, maar de leefomstandigheden dusdanig dat de energie niet voor 100 procent naar leren gaat. Maar er wordt de verwachting uitgesproken dat de scholen de kinderen hier ook op toetsen en een eindcijfer hebben voor sociaal-emotionele vorming. Nagaan of een school presteert doe je blijkbaar achter een computer op afstand in een kantoor en dan kun je al of niet een ster geven. Bij de Michelinsterren in restaurants wordt nog het eten ter plekke gekeurd en gekeken naar de mensen die er werken. De scholen mogen een diepvriesmaaltijd opsturen.
Als minister Van Bijsterveldt werkelijk wil nagaan of een basisschool voldoet, moet ze de inspectie weer de school in sturen. In het verleden heb ik diverse inspectiebezoeken gehad; dit waren prettige gesprekken, je school werd doorgelicht en je kreeg een spiegel voorgehouden. Een excellente inspecteur doorziet een school snel en kan een oordeel geven. Investeer zo in scholen en je krijgt groei in het onderwijs.
Buitenstaanders
Verbeteren kun je jezelf altijd en het basisonderwijs ontwikkelt zich voortdurend, ze zijn veel verder in hun ontwikkeling dan buitenstaanders denken. Mensen werken er hard, met grote inzet en veel flair. Ondersteun en waardeer dit en stel positieve doelen. Wat wil je dat scholen gaan bereiken in plaats van te vertellen wat er allemaal niet goed zou zijn?
Wordt straks alleen gekeken naar resultaten in cijfers en sterren, dan is er een groot risico dat er gewerkt wordt voor een test en er een smal leeraanbod ontstaat. Dan zal later blijken dat scholen cijfermatig hoog scoren, maar inhoudelijk te weinig bieden: dan heb je geen excellente scholen, maar een inflatie van het onderwijs. Waarschijnlijk doorziet tachtig procent van de schoolleiders dit!
♦ Pieter-Jan van Hoof is directeur van openbare basisschool De Bolster in Sint-Michielsgestel, die behoort tot het bestuur Stroomm
► Lees hier artikelen over het onderzoek van Smits.
► Lees hier opiniestuk van rector Tomas Oudejans ‘Is meten weten? Trek niet te snel conclusies!’
► Lees hier de analyse ‘Een keurmerk is niet zo simpel als het lijkt’
