TILBURG | NIEUWS | Het vak Frans staat onder druk, vooral in het vmbo. Antonet Chermanne, als dcoente verbonden aan de Fontys Lerarenopleiding in Tilburg, maakt zich grote zorgen. Ze krijgt daarin bijval van de sectie Frans van de Vereniging Leraren Levende Talen.
Tekst: Emmanuel Naaijkens Foto: Dolph Cantrijn
Antonet Chermanne gaf afgelopen jaren op twee scholen in Brabant het vak Frans aan vmbo-leerlingen. Op beide scholen is Frans inmiddels van het rooster geschrapt. Dat is beslist niet aan Chermanne te wijten. Zo vurig als Jeanne d’Arc ooit op de barricaden stond, met zoveel bevlogenheid springt zij in de bres voor haar geliefde Franse taal. Want het vak dreigt met name in het vmbo kopje onder te gaan. Van collega’s overal in het land hoort ze dat docenten uren moeten inleveren. De sectie Frans van de vereniging leraren Levende Talen bevestigt dat beeld. Het effect is ook waar te nemen in het aantal leerlingen dat in het vmbo-t (mavo) nog examen Frans doet. Dat nam in tien jaar tijd met bijna eenderde af [zie kader onder].
Er zijn volgens Chermanne verschillende oorzaken voor de teruggang. “Het imago speelt parten. Frans zou moeilijk zijn. Er is een vooroordeel over Fransen. En dan heb je het argument dat Engels internationaal dé voertaal is. Maar Frans wordt, anders dan bijvoorbeeld het Spaans, op alle continenten gesproken.” In zo’n klimaat is Frans een gemakkelijk slachtoffer op middelbare scholen die moeten woekeren met hun lesuren. “En uren die eenmaal geschrapt zijn komen vrijwel nooit meer terug”, weet Chermanne.
En zo ontstaat er een neerwaartse spiraal. Het vak is minder populair en dus gaan er minder studenten naar de lerarenopleiding. En als het aantal docenten afneemt, verdwijnt binnen een school vanzelf ook het draagvlak. Antonet Chermanne ziet het voor haar ogen gebeuren. Ze leidt als docent aan de Fontys Lerarenopleiding toekomstige leraren Frans op, maar de groepen zijn klein. [zie kader] En ze merkt hoe slecht voorbereid scholieren soms aan de opleiding beginnen. “Ik had een keer een student die nauwelijks een woord Frans kon spreken, hoewel dat voor hem een examenvak was. Bleek dat hij nooit Frans had gesproken in de klas. Zijn mondeling examen bestond uit het zingen van de Marseillaise.”
• Lerarenopleider Antonet Chermanne demonstreert aan studenten hoe je met gebarentaal Frans kunt leren (Foto Dolph Cantrijn)
Het vak Duits zit ook in het gedrang, met name in het mbo. Maar voor Duits is onder de noemer ‘Mach mit!’ een effectieve lobby opgezet. Het Franse front roert met de club Ronde Tafel Frans ook de trom maar lijkt minder te worden gehoord. Niettemin zijn de argumenten vergelijkbaar: “Frankrijk heeft veel invloed op onze cultuur en op onze historie. Voor Nederlanders is Frankrijk nog altijd een zeer populair vakantieland, maar paradoxaal genoeg levert dat geen liefde voor de Franse taal op.” Docente Chermanne is blij dat de Brusselse singer-songwriter Stromae met zijn chansons ook hier succes heeft, ‘het is een lichtpuntje’.
Economisch belang
En dan is er nog het economische argument. Weliswaar is Duitsland veruit de belangrijkste handelspartner van Nederland, maar Frankrijk staat op een vierde stevige plaats. Wie zakendoet in Frankrijk en de taal van het land spreekt heeft een streep voor. Chermanne wijst erop dat een enquête onder het bedrijfsleven in de regio Eindhoven heeft uitgewezen dat aan beheersing van het Frans door werknemers nog altijd waarde wordt gehecht.
Maar ze realiseert zich dat er in het onderwijs een flinke slag te maken is. “Op de eerste plaats moeten docenten passie uitstralen en hun enthousiasme overbrengen op hun leerlingen. En begin niet met grammatica, dat schrikt leerlingen af. Je moest juist de nadruk leggen op actief taalgebruik, op spreken. Je moet leerlingen onderdompelen in de taal, consequent Frans als voertaal gebruiken. Leerlingen zien dan gauw resultaat, dat is een stimulans om door te gaan. Zoek aansluiting bij de belevingswereld van leerlingen. Als je over Victor Hugo wilt vertellen, begin dan met de Disneyfilm over de Klokkenluider van de Notre Dame.”
En daarvoor is de AIM-methode volgens Chermanne een perfect instrument [zie kader]. Via gebarentaal maakt de leerling zich de taal eigen. Maar dat vereist van de leraar wel een hele andere manier van lesgeven en dat ligt niet alle leraren, beseft Chermanne.
[Dit artikel is eerder geplaatst in de onderwijsbijlage van Brabants Dagblad/Eindhovens Dagblad, maart 2014]
> Meer informatie over de ontwikkelingen rondom het vak Frans: www.franszelfsprekend.nl
________________________________________________________________________
Methode AIM
• De Canadese Wendy Maxwell ontwikkelde AIM. Een methode voor het Frans, die ervan uitgaat dat kinderen een taal veel sneller leren als alle taaluitingen, ook het grammaticale, worden ondersteund door gebaren. Daarnaast spelen communicatie over en weer, spel, muziek en presentatie een grote rol in deze aanpak. In de les wordt alleen Frans gesproken. Ongeveer honderd scholen in Nederland werken met deze aanpak. In Nederland wordt de methode aangeboden door het Onderwijscentrum van de Vrije Universiteit.
________________________________________________________________________
Minder examens Frans
• Vorig jaar deden afgerond 7000 leerlingen op vmbo-t (mavo) examen in Frans; 6.4% van alle examenkandidaten. In 2002 waren dat nog 11.700 leerlingen; 9.7% van alle kandidaten. Ter vergelijking, ongeveer 25.000 leerlingen deden in 2013 examen Duits en bijna 60.000 Engels (verplicht). Bron: Cito
• Bij de lerarenopleidingen lijken de cijfers van studenten die Frans doen (2e graads) tamelijk stabiel. In 2013 waren het er 694 (667 in 2001). Echter, bij Duits is er groei van 552 (2001) naar 832 (2013) en bij Engels bijna een verdubbeling van 1806 (2001) naar 3486 (2013). Voor het vak Frans zijn de cijfers van Fontys 143 studenten (2001) en 105 (2013). Bron: Vereniging Hogescholen.
________________________________________________________________________
